મા ચંદ્રઘંટા – શૌર્ય અને શાંતિની દેવી
નવરાત્રીના તૃતીય દિવસે આદિશક્તિના ત્રીજા સ્વરૂપ મા ચંદ્રઘંટા ની પૂજા કરવામાં આવે છે. એમના મસ્તક પર અર્ધચંદ્રાકાર ઘંટીની આકૃતિ અને અલૌકિક તેજને કારણે તેઓ “મા ચંદ્રઘંટા” તરીકે ઓળખાય છે. એમનું સ્વરૂપ સૌમ્ય છે પણ સાથે જ ઉગ્ર શક્તિની અદ્દભુત પ્રતિકૃતિ છે. માતાજી યુદ્ધ અને શાંતિ, બંનેની દેવી છે અને તેમની શક્તિ અદ્ભુત છે. તેઓ શૌર્ય, પરાક્રમ અને નિર્ભયતાનું પ્રતિક છે. તેઓ મણિપુર ચક્રની અધિષ્ઠાત્રી દેવી છે અને ભક્તોને દુઃખ અને વેદનાથી મુક્તિ આપે છે.
ભક્તોની પ્રાર્થના સાંભળવા માટે તેઓ હંમેશા સતર્ક રહે છે અને દુષ્ટોના વિનાશ માટે સજ્જ રહે છે.
માતાજીનું સ્વરૂપ
મા ચંદ્રઘંટાનું સ્વરૂપ અત્યંત તેજસ્વી અને આકર્ષક છે. તેઓ દશભુજાધારી છે અને સિંહ પર આસીન છે. તેમના કપાળ પર અર્ધચંદ્ર ઘંટ આકારમાં ઝળહળે છે. તેમના દસ હાથમાં વિવિધ શસ્ત્રો છે – ત્રિશૂળ, ગદા, તલવાર, કમળ, તીર, ધનુષ્ય અને કમંડલુ. એક હાથ વરદમુદ્રામાં અને એક હાથ અભયમુદ્રામાં છે, જે ભક્તોને નિર્ભયતા આપે છે.
માતાજીના મસ્તક પર અર્ધચંદ્રાકાર ઘંટા શોભે છે. તેમના ત્રણ નેત્રો છે અને તેમના મુખ પર શાંત અને વીર રસનું મિશ્રણ દેખાય છે. તેમના કેશ લહેરાતા હોય છે અને સિંહવાહન તેમની શૌર્ય શક્તિને દર્શાવે છે.
રંગ અને પ્રતીકાત્મક મહત્વ
મા ચંદ્રઘંટાનો પ્રિય રંગ પીળો (પીત) છે. પીળો રંગ જ્ઞાન, પ્રકાશ, ઉત્સાહ અને આનંદનું પ્રતીક છે. આ રંગ મણિપુર ચક્રનું પણ પ્રતીક છે, જે અગ્નિતત્વ અને આત્મબળનું કેન્દ્ર છે. આ દિવસે ભક્તો પીળા વસ્ત્રો પહેરે છે અને માતાજીને પીળા ફૂલો, હળદી, કેસર અને પીળા મિષ્ટાન્નો અર્પણ કરે છે. પીળો રંગ બૌદ્ધિક વિકાસ, સર્જનાત્મકતા અને આધ્યાત્મિક જાગૃતિ દર્શાવે છે. તે સૂર્યની ઊર્જા અને તેજનું પણ પ્રતીક છે. માતાજીની કૃપાથી ભક્તોના જીવનમાં પ્રકાશ અને આનંદ ફેલાય છે.
મહાત્મ્ય અને શક્તિ
પૌરાણિક કથા અનુસાર, જ્યારે ભગવાન શિવ જાન લઈને મા પાર્વતીને પરણવા આવ્યા, ત્યારે તેમનું સ્વરૂપ અત્યંત ભયાનક હતું. તેમના ગળામાં સાપ, હાથમાં ડમરુ અને ત્રિશૂળ, શરીરે ભસ્મ લેપિત અને ભૂતો-પ્રેતોની બારાત જોઈને બધા લોકો ગભરાઈ ગયા.
આ સ્થિતિ જોઈ મા પાર્વતીએ અર્ધચંદ્રાકાર ઘંટ મસ્તક પર ધારણ કરીને ચંદ્રઘંટા સ્વરૂપ લીધું. તેમના તેજ અને સૌંદર્યથી ભગવાન શિવનું ભયાનક સ્વરૂપ સુંદર રૂપમાં પરિવર્તિત થયું. આ પ્રકારે મા ચંદ્રઘંટાએ પરિસ્થિતિને સંભાળીને વિવાહ સંસ્કાર પૂર્ણ કરાવ્યા.
પુરાણો અનુસાર મા ચંદ્રઘંટા એ શાંતિ અને પરાક્રમનું મિલન છે. તેઓ દાનવો અને અસુરોના સંહાર માટે ઉગ્ર સ્વરૂપ ધારણ કરે છે, પરંતુ ભક્તો પ્રત્યે હંમેશા કરુણામય રહે છે. આ સ્વરૂપમાં તેઓ દૈવી શક્તિ, સંતુલન અને સદાચરણનું પ્રતિક છે. એમની આરાધના કરવાથી જીવનમાંથી ભય, દુઃખ અને વિઘ્નો દૂર થાય છે.
પૂજા વિધિ
ત્રીજા દિવસે દેવીની પૂજા માટે સૌપ્રથમ કલશની સ્થાપના અને નવદુર્ગાના આહ્વાન પછી ઘંટ વગાડીને પૂજન શરૂ કરવામાં આવે છે.
- પ્રભાતે સ્નાન કરીને પીળા વસ્ત્રો ધારણ કરો
- પૂજાગૃહને પીળા ફૂલો અને મંગળકલશથી સજાવો
- માતાજીનું ચિત્ર અથવા મૂર્તિ પૂર્વ દિશામાં સ્થાપિત કરો
- પીળા આસન પર બેસીને મનને એકાગ્ર કરો
આવાહન અને સ્થાપના:
- “ॐ गं गणपतये नमः” મંત્રથી વિઘ્નહરણ કરો
- મા ચંદ્રઘંટાનું આવાહન કરીને પ્રાણપ્રતિષ્ઠા કરો.
- ગંગાજળ છાંટીને મૂર્તિને શુદ્ધ કરો
- પીત ચંદનનો ટીકો કરીને આવરણ કરો
મુખ્ય પૂજન:
- પીળા ફૂલો અને માળા અર્પણ કરો
- હળદી, કેસર અને અક્ષત ચઢાવો
- ધૂપ, દીપ અને પીળી મિઠાઈઓનું નૈવેદ્ય ચઢાવો
- કેસર મિશ્રિત દૂધ અને મધુનો ભોગ લગાવો
વિશેષ અર્પણ:
- પીળા લાડુ, બેસન નો હલવો, કેસર ખીર
- પીળા ગુલાબ, ગેંદા, સૂર્યમુખી ફૂલો
- પીળા રેશમી વસ્ત્ર અને આભૂષણો
માં ચંદ્રઘંટાને પીળા ફૂલ અર્પણ કરવાથી વિશેષ ફળ મળે છે. ઘંટ વગાડવાનું ખાસ મહત્ત્વ છે, કારણ કે તેનો નાદ નકારાત્મક શક્તિઓને દૂર કરે છે. માતાને દૂધથી બનેલા પ્રસાદ અથવા ખીર અર્પણ કરવાનું મહત્ત્વ છે. પૂજા દરમિયાન “ૐ દેવી ચંદ્રઘંટાયૈ નમઃ” મંત્રનો જાપ કરવો શુભફળદાયી છે.
જાપ
બીજ મંત્ર: “ॐ देवी चन्द्रघण्टायै नमः“
ધ્યાન મંત્ર:
“पिण्डजप्रवरारूढा चण्डकोपास्त्रकेर्युता।
प्रसादं तनुते मह्यं चन्द्रघण्टेति विश्रुता॥”
સ્તુતિ મંત્ર:
“या देवी सर्वभूतेषु मा चन्द्रघण्टा रूपेण संस्थिता।
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः॥”
વિશેષ પ્રાર્થના:
“चन्द्रघण्टा महामाया भक्तानाम् अभयप्रदा।
सर्वसिद्धिप्रदातुं नो चन्द्रघण्टा नमोस्तुते॥”
ફળશ્રુતિ અને લાભ
આધ્યાત્મિક લાભ:
- મણિપુર ચક્રની જાગૃતિ અને શુદ્ધિ
- આત્મબળ અને આત્મવિશ્વાસ વૃદ્ધિ
- મનોવિકાર અને નકારાત્મકતાનો નાશ
- આધ્યાત્મિક શક્તિ અને દિવ્ય તેજ પ્રાપ્તિ
- ધર્મ અને અધર્મ વચ્ચે વિવેકશક્તિ
માનસિક લાભ:
- ભય અને ચિંતાનો નાશ
- મનોબળ અને સાહસ વૃદ્ધિ
- માનસિક શાંતિ અને સ્થિરતા
- રાગ-દ્વેષથી મુક્તિ
- આનંદ અને ઉત્સાહ પ્રાપ્તિ
શારીરિક લાભ:
- પાચનક્રિયા સુધારો અને અગ્નિ વૃદ્ધિ
- ચયાપચય (મેટાબોલિઝમ) સંતુલન
- શરીરમાં તેજ અને કાંતિ
- રોગ પ્રતિકારક શક્તિ વધારો
- જીવનશક્તિ અને ઉર્જા લાભ
સામાજિક લાભ:
- શત્રુઓ પર વિજય અને મિત્રો વૃદ્ધિ
- કાર્યક્ષેત્રમાં સફળતા અને પ્રતિષ્ઠા
- ન્યાયમાં વિજય અને અન્યાય પર વિજય
- નેતૃત્વ ગુણો અને પ્રભાવશાળી વ્યક્તિત્વ
- કુટુંબમાં સુખ-શાંતિ અને સમૃદ્ધિ
વ્રત અને ઉપાસના વિધિ
તૃતીય દિવસે ભક્તો પીળા રંગનો વિશેષ મહત્વ રાખે છે. તેઓ પીળા અન્નનું સેવન કરે છે જેમ કે હળદીવાળા ચોખા, બેસન, મુંગદાળ અને પીળા ફળો. કેટલાક ભક્તો નિર્જળા ઉપવાસ રાખે છે અને કેવળ સાંજે પ્રસાદ લે છે.
આ દિવસે ખાસ કરીને સવારે અને સાંજે આરતી કરવામાં આવે છે. મંત્રજાપ, ધ્યાન અને સ્તુતિપાઠ કરવામાં આવે છે. ભક્તો સિંહની જેમ નિર્ભય બનવાની પ્રાર્થના કરે છે.
પીળા વર્ણના કારણે આ દિવસે બૃહસ્પતિવારનું મહત્વ પણ છે. ભક્તો ગુરુમંત્ર અને વિષ્ણુ સહસ્રનામનો પણ પાઠ કરે છે.
માતાજી ન્યાયની દેવી છે અને અન્યાય સામે લડવાની શક્તિ આપે છે. જે ભક્ત સાચા હૃદયે તેમની આરાધના કરે છે, તેને માતાજી અદમ્ય શૌર્ય અને અક્ષય શાંતિનું વરદાન આપે છે. તેમની કૃપાથી ભક્તનું જીવન વીરતા અને શાંતિથી ભરપૂર બને છે.
જય માતા ચંદ્રઘંટાનો મહિમા અનંત છે!
ત્રીજા દિવસે દેવીની પૂજા માટે સૌપ્રથમ કલશની સ્થાપના અને નવદુર્ગાના આહ્વાન પછી ઘંટ વગાડીને પૂજન શરૂ કરવામાં આવે છે. મા ચંદ્રઘંટાને સોનળી કે પીળા ફૂલ અર્પણ કરવાથી વિશેષ ફળ મળે છે. ઘંટ વગાડવાનો ખાસ મહત્ત્વ છે, કારણ કે તેનો નાદ નકારાત્મક શક્તિઓને દૂર કરે છે. તેમને દૂધથી બનેલા પ્રસાદ અથવા ખીર અર્પણ કરવો શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. પૂજા દરમિયાન “ૐ દેવી ચંદ્રઘંટાયૈ નમઃ” મંત્રનો જાપ કરવો શુભફળદાયી છે.
મા ચંદ્રઘંટા નવરાત્રિની ત્રીજી દેવી છે, જેઓ કરુણામય માતા અને પરાક્રમી શક્તિનું સંયોજન છે. એમની આરાધના દ્વારા ભક્ત નિર્ભય બને છે, જીવનમાં અવરોધો દૂર થાય છે અને આધ્યાત્મિક તેજ પ્રાપ્ત થાય છે.
નવરાત્રીમાં , નવદુર્ગાનાં નવ સ્વરૂપો વિશે અહીં પ્રસ્તુત દરેક આર્ટિકલ્સ માત્ર અલગ-અલગ એકત્ર કરવામાં આવેલ માહિતીઓનું સંકલન માત્ર છે. ધર્મ દરેકની આસ્થાનો વિષય છે. અહીં આપવામાં આવેલી જાણકારીને અનુસરતા પહેલા ધર્મ કે શાસ્ત્ર આધારિત જ્ઞાન ધરાવનારા વિદ્ધાનોની સલાહ લેવી.
