
નવરાત્રીના અષ્ટમ દિવસે આદિશક્તિના આઠમા સ્વરૂપ મા મહાગૌરી ની આરાધના કરવામાં આવે છે. “મહાગૌરી” શબ્દનો અર્થ છે ગોરા વર્ણવાળી અથવા અત્યંત શ્વેત. માતાજીનો વર્ણ શુદ્ધ સ્ફટિક, ચંદ્ર અને કપૂરની જેમ અત્યંત શ્વેત છે. દેવી ’શ્વેતાંબરધરા’ તરીકે પણ ઓળખાય છે. તેઓ સહસ્રાર ચક્રની અધિષ્ઠાત્રી દેવી છે અને પવિત્રતા, શુદ્ધતા તથા શાંતિ પ્રદાન કરે છે. મા મહાગૌરી પાપ નાશિની છે અને તેમની કૃપાથી ભક્તોના તમામ પાપો અને અશુદ્ધતા નષ્ટ થઈ જાય છે. દેવી મહાગૌરી રાહુ (ગ્રહ)નું સંચાલન કરે
માહાત્મ્ય અને પૌરાણિક કથા
શિવપુરાણ અને સ્કંદ પુરાણ અનુસાર, જ્યારે મા પાર્વતીએ ભગવાન શિવને પતિ રૂપે પ્રાપ્ત કરવા માટે હિમાલયમાં કઠોર તપસ્યા કરી, તે દરમિયાન તેમના શરીર પર જંગલની ધૂળ, મિટ્ટી અને વનસ્પતિઓનું આવરણ જમી ગયું હતું. હજારો વર્ષોની તપસ્યાથી તેમનો વર્ણ કાળો પડી ગયો હતો.
જ્યારે ભગવાન શિવ તેમની તપસ્યાથી પ્રસન્ન થયા અને તેમને દર્શન આપ્યા, તે સમયે શિવજીએ પોતાના હાથોથી માતાજીના શરીર પરની તમામ ધૂળ સાફ કરી. ગંગાજળથી તેમને સ્નાન કરાવ્યું. આ શુદ્ધિકરણ પછી માતા પાર્વતીનું વર્ણ દૂધ, ચંદ્ર અને મોતીની જેમ ચમકદાર શ્વેત થયું. આ અવસ્થામાં તેઓ મહાગૌરી કહેવાયા.
એક અન્ય કથા અનુસાર, જ્યારે દૈત્યરાજ મહિષાસુરના વધ પછી દેવતાઓએ માતાજીની સ્તુતિ કરી અને વર માંગ્યા, ત્યારે માતાજીએ મહાગૌરી સ્વરૂપ ધારણ કરીને તેમના તમામ પાપોનો નાશ કર્યો અને તેમને સર્વ સુખોનું દાન આપ્યું.
મા મહાગૌરી આદિશક્તિના સૌથી કરુણામય અને શાંત સ્વરૂપોમાંની એક છે. તેમની આરાધનાથી ભક્તોના જીવનમાં શુદ્ધતા, પવિત્રતા અને આધ્યાત્મિક પ્રકાશ આવે છે.
સ્વરૂપ વર્ણન
મા મહાગૌરીનું સ્વરૂપ અત્યંત મનોહર અને શાંતિદાયક છે. તેઓ ચતુર્ભુજાધારી છે અને શુદ્ધ શ્વેત વૃષભ (નંદી) પર આસીન છે. તેમનો વર્ણ શંખ, ચંદ્ર અને કુંદ ફૂલની જેમ અત્યંત ગોરો અને ચમકદાર છે. તેમના ચાર હાથોમાં ત્રિશૂળ, ડમરુ, વરદમુદ્રા અને અભયમુદ્રા શોભે છે.
માતાજીનું મુખમંડળ ચંદ્રની જેમ સુંદર અને શાંત છે. તેમની આંખોમાં અગાધ કરુણા અને પ્રેમ ઝળકે છે. તેમના વાળ લાંબા અને રેશમી છે, જે શ્વેત પુષ્પોથી સજ્જા છે. માથા પર સુંદર મુકુટ અને માથે ચંદ્રકળા શોભે છે.
મા મહાગૌરીના શરીર પર શુદ્ધ શ્વેત વસ્ત્રો શોભે છે અને તેઓ મોતી, સ્ફટિક અને ચાંદીના આભૂષણો ધારણ કરે છે. તેમની આખી મૂર્તિમાંથી દિવ્ય પ્રકાશ અને શાંતિ વિકસે છે. વૃષભ વાહન ધર્મ અને ન્યાયના પ્રતીક છે.
કુલ મિલાવીને મા મહાગૌરીનું સ્વરૂપ શુદ્ધતા, પવિત્રતા અને દૈવી કૃપાનું સાક્ષાત્ દર્શન છે.
રંગ અને પ્રતીકાત્મક મહત્વ
મા મહાગૌરીનો પ્રિય રંગ સફેદ (શ્વેત) છે. સફેદ રંગ શુદ્ધતા, પવિત્રતા, શાંતિ, સત્ય અને આધ્યાત્મિકતાનું પ્રતીક છે. આ રંગ સહસ્રાર ચક્રનું પણ પ્રતીક છે, જે મસ્તકના ટોચ પર સ્થિત છે અને આધ્યાત્મિક જાગૃતિ, સમાધિ અને મોક્ષનું કેન્દ્ર છે.
સફેદ રંગ તમામ રંગોનું મિશ્રણ છે અને તે સંપૂર્ણતાનું પ્રતીક છે. આ રંગ મનની શુદ્ધતા, વિચારોની પવિત્રતા અને આત્માની નિર્મળતા દર્શાવે છે. આ દિવસે ભક્તો સફેદ વસ્ત્રો પહેરે છે અને માતાજીને સફેદ ફૂલો, સફેદ ચંદન અને સફેદ મિષ્ટાન્નો અર્પણ કરે છે.
સફેદ રંગ નવીનતા, પુનર્જન્મ અને નવી શરૂઆતનું પણ પ્રતીક છે. મા મહાગૌરીની કૃપાથી ભક્તોના જીવનમાં નવા પ્રકાશ અને નવી શક્તિનો સંચાર થાય છે.
પૂજા વિધિ
- સવારે વહેલા ઊઠીને ગંગાજળ અથવા શુદ્ધ જળથી સ્નાન કરો
- સફેદ અથવા હળવા રંગના (ક્રીમ, આઈવરી) વસ્ત્રો ધારણ કરો
- પૂજાસ્થળને સફેદ કપડાથી ઢાંકીને સફેડ ફૂલોથી સજાવો
- માતાજીનું ચિત્ર અથવા મૂર્તિ ઉત્તર અથવા ઈશાન કોણમાં સ્થાપિત કરો
શુદ્ધિકરણ વિધિ:
- પૂજાસ્થળને ગંગાજળથી શુદ્ધ કરો
- ધૂપ-ધૂણીથી વાતાવરણને પવિત્ર કરો
કલશ અને વેદી સ્થાપના:
- ચાંદીના કે સફેદ કલશમાં ગંગાજળ અથવા શુદ્ધ જળ ભરો
- કલશ પર સફેદ કપડું બાંધીને સફેદ ફૂલોથી સજાવો
- કલશની આસપાસ સફેદ ચોખા અને કપૂરના ટુકડા પધરાવો
- વેદી પર સફેદ કમળ અને જસ્મિનના ફૂલો બિછાવો
મુખ્ય પૂજન વિધિ:
- “ॐ गं गणपतये नमः” મંત્રથી ગણેશ આવાહન કરો
- મા મહાગૌરીનું ધ્યાન કરીને તેમનું આવાહન કરો
- સફેદ ચંદનનો પેસ્ટ બનાવીને તિલક કરો
- સફેદ અક્ષત, સફેદ ફૂલો અને સફેદ દૂર્વા અર્પણ કરો
- સફેદ વસ્ત્ર અને સફેદ આભૂષણો ચઢાવો
વિશેષ નૈવેદ્ય અને પ્રસાદ:
- સફેદ ખીર, મલાઈ, દહીં અને મિષ્ટી દૂધ
- નારિયેળ, સફેદ તલ અને બાદામ
- સફેદ લાડુ, રસગુલ્લા અને સફેદ પેડા
- કેળા, લીચી અને અન્ય સફેદ ફળો
- ઘીનો દીવો અને કપૂરની આરતી
મંત્ર જાપ
બીજ મંત્ર:
“ॐ देवी महागौर्यै नमः“
ધ્યાન મંત્ર:
“श्वेते वृषेसमारूढा श्वेताम्बरधरा शुचि।
महागौरी शुभं दद्याद् महादेवप्रमोदिनी॥“
સ્તુતિ મંત્ર :
“या देवी सर्वभूतेषु मा महागौरी रूपेण संस्थिता।
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः॥“
શુદ્ધિ મંત્ર:
“सर्वपापप्रशमनी त्रैलोक्यसुन्दरी।
महागौरी महाशक्ति पावनी परमेश्वरी॥“
કૃપા મંત્ર:
“गौरी गङ्गे गिरिजे शिवप्रिये।
कृपया पालय मां सदा महागौरी॥“
પાપ મોચન મંત્ર:
“ॐ श्रीं ह्रीं क्लीं गौर्यै नमः
सर्वपापक्षयं कुरु महागौरी कृपामयी॥“
ફળશ્રુતિ અને લાભ
આધ્યાત્મિક લાભ:
- સહસ્રાર ચક્રની જાગૃતિ અને સમાધિ પ્રાપ્તિ
- તમામ પાપોનો નાશ અને કર્મ શુદ્ધિકરણ
- આત્મશુદ્ધિ અને મોક્ષ માર્ગમાં પ્રગતિ
- દિવ્ય પ્રકાશ અને આધ્યાત્મિક અનુભૂતિ
- ગુરુ કૃપા અને આધ્યાત્મિક માર્ગદર્શન
મનોવૈજ્ઞાનિક લાભ:
- માનસિક શાંતિ અને સ્વસ્થતા
- નકારાત્મક વિચારો અને ઘૃણાથી મુક્તિ
- આંતરિક શુદ્ધતા અને સ્વચ્છતા
- આત્મવિશ્વાસ અને સ્વ-સન્માન વૃદ્ધિ
- માનસિક તણાવ અને ચિંતામુક્તિ
શારીરિક લાભ:
- ચર્મ સંબંધી બીમારીઓ અને કાળાશ દૂર કરવા
- રક્તની શુદ્ધતા અને લિવર ડીટોક્સિફિકેશન
- આંખોની તેજસ્વીતા અને દ્રષ્ટિ સુધારો
વૈવાહિક જીવન:
- કુટુંબમાં શાંતિ, સુખ અને સમૃદ્ધિ
- વૈવાહિક જીવનમાં પવિત્રતા અને આદર
- બાળકોમાં સંસ્કાર અને સદ્ગુણોનો વિકાસ
- અવિવાહિત કન્યાઓને આદર્શ અને શુદ્ધ પતિ પ્રાપ્તિ
સામાજિક લાભ:
- સમાજમાં સન્માન અને પ્રતિષ્ઠા
- મિત્રો અને સંબંધીઓ સાથે શુદ્ધ સંબંધો
- કામકાજમાં પારદર્શિતા અને ઈમાનદારી
- દુશ્મનીઓનો અંત અને મિત્રતાની વૃદ્ધિ
વ્યાવસાયિક લાભ:
- આરોગ્ય, શિક્ષણ અને આધ્યાત્મિક ક્ષેત્રોમાં સફળતા
- યોગ, આયુર્વેદ અને હીલિંગ પ્રેક્ટિસમાં લાભ
- કાઉન્સેલિંગ અને થેરાપી વર્કમાં વિશેષ કૃપા
- સાફસફાઈ અને પ્યુરિફિકેશન બિઝનેસમાં સફળતા
- સ્પિરિચ્યુઅલ ટીચિંગ અને ગાઇડન્સમાં લાભ
વ્રત અને વિશેષ ઉપાસના
અષ્ટમ દિવસે સફેદ રંગનું વિશેષ મહત્વ છે. આ દિવસે સાત્વિક અને શુદ્ધ આહારનું સેવન કરવામાં આવે છે. સફેદ ચોખા, દૂધ, દહીં, સફેદ મિઠાઈ અને સફેદ ફળોને પ્રાધાન્ય આપવામાં આવે છે.
આ દિવસે કન્યા પૂજનનું વિશેષ મહત્વ છે. નવ નાની કન્યાઓને ઘરે બોલાવીને તેમની પૂજા કરવામાં આવે છે અને તેમને ભોજન કરાવવામાં આવે છે. આ કન્યાઓને નવ દેવીઓનું સ્વરૂપ માનવામાં આવે છે.
આ દિવસે ખાસ કરીને શુદ્ધિકરણના કાર્યો કરવામાં આવે છે. ઘરની સફાઈ, કપડાં ધોવા, નહાવા-ધોવા પર વધુ ધ્યાન આપવામાં આવે છે. મનની શુદ્ધતા માટે માફી માંગવા અને ક્ષમા કરવાનો દિવસ પણ છે.
કન્યા પૂજન વિધિ
અષ્ટમીના દિવસે કન્યા પૂજનનું વિશેષ વિધાન છે:
કન્યાઓની પસંદગી:
- 2 થી 10 વર્ષની અવિવાહિત કન્યાઓ
- સંભવ હોય તો બ્રાહ્મણ કુળની કન્યાઓને પ્રાધાન્ય
- સંખ્યા 9 હોય તો શ્રેષ્ઠ, નહીં તો 3, 5 અથવા 7 પણ ચાલે
પૂજન વિધિ:
- કન્યાઓના પગ ધોવા અને તિલક કરવો
- સુંદર વસ્ત્રો અને ફૂલો અર્પણ કરવા
- સ્વાદિષ્ટ ભોજન અને મિઠાઈ આપવી
- દક્ષિણા અને ભેટ આપવી.
- તેમનાં આશીર્વાદ લેવા
આ કન્યા પૂજનથી મા મહાગૌરીની વિશેષ કૃપા પ્રાપ્ત થાય છે.
મહાગૌરી આરતી અને સ્તોત્ર
સરળ આરતી:
*”जय महागौरी माता तुझे शीश नवाऊं।
श्वेत सुशोभित रूप में मैं तुझे ध्याऊं॥
पापों का नाश करो मां शुद्धता दो जीवन में।
महागौरी कृपा करो बसाओ प्रेम जीवन में॥”*
श्वेत स्तोत्र:
*”श्वेता श्वेतवस्त्रा च श्वेतमाल्यविभूषिता।
श्वेतचन्दनलेपाङ्गी श्वेतपुष्पैः सुपूजिता॥
सर्वशुक्लमयी देवी नित्या शुद्धा सनातनी।
महागौरी महादेवी सर्वसौभाग्यवर्धिनी॥”*
વિશેષ ધ્યાન અને સાધના
આ ધ્યાન સવારના સમયે કરવામાં આવે છે જ્યારે વાતાવરણ શાંત અને સ્વચ્છ હોય. ધ્યાન દરમિયાન “સો હમ” અથવા “ૐ” મંત્રનો જાપ કરવામાં આવે છે.
સમાપન
મા મહાગૌરી એ શુદ્ધતા, પવિત્રતા અને આધ્યાત્મિક પ્રકાશની દેવી છે. તેમની આરાધનાથી ભક્તોના જીવનમાં નિર્મળતા આવે છે અને તેઓ તમામ પાપો અને અશુદ્ધતાથી મુક્ત થઈ જાય છે. તેઓ ખાસ કરીને અંતઃકરણની શુદ્ધતા અને આત્માની પવિત્રતા પ્રદાન કરે છે.
જે ભક્ત સાચા હૃદયથી મા મહાગૌરીની આરાધના કરે છે, તેના જીવનમાં દિવ્ય પ્રકાશ અને શાંતિનો અનુભવ થાય છે. માતાજી તેમના ભક્તોને આંતરિક અને બાહ્ય બંને પ્રકારની શુદ્ધતા પ્રદાન કરે છે અને તેમના જીવનને પાવન બનાવે છે.
“महागौरी माता की जय हो! पापनाशिनी देवी की जय हो!”
“शुद्धता की देवी की जय हो! पवित्रता दायिनी माता की जय हो!”
નવરાત્રીમાં , નવદુર્ગાનાં નવ સ્વરૂપો વિશે અહીં પ્રસ્તુત દરેક આર્ટિકલ્સ માત્ર અલગ-અલગ એકત્ર કરવામાં આવેલ માહિતીઓનું સંકલન માત્ર છે. ધર્મ દરેકની આસ્થાનો વિષય છે. અહીં આપવામાં આવેલી જાણકારીને અનુસરતા પહેલા ધર્મ કે શાસ્ત્ર આધારિત જ્ઞાન ધરાવનારા વિદ્ધાનોની સલાહ લેવી.
આ બ્લોગ સંપૂર્ણ રીતે જાહેરાત-મુક્ત છે — કોઈ બેનર નથી, કોઈ પોપ-અપ્સ નથી.
તમને વિનંતી છે કે www.maujvani.com જે આજે એક છોડ છે, એને આર્થિક સહાય આપી સિંચન કરશો તો એ ચોક્કસ મોટા વૃક્ષનું સ્વરૂપ લેશે.🌳
🙏 આભાર
તમારો સહયોગ — નિયમિત મળનારો સહયોગ , નાનો હોય કે મોટો — મોજવાણી માટે ખૂબ મહત્વનો છે.
દરેક ટીપું મહત્ત્વનું ગણાશે અને ગણતરીમાં લેવાશે.




