નવરાત્રીના અંતિમ અને નવમા દિવસે આદિશક્તિના નવમા સ્વરૂપ ‘મા સિદ્ધિદાત્રી’ ની આરાધના કરવામાં આવે છે. “સિદ્ધિદાત્રી” શબ્દનો અર્થ છે સિદ્ધિઓ આપનારી. ‘માતાજી અષ્ટ સિદ્ધિ (આઠ સિદ્ધિઓ) અને નવ નિધિઓની સ્વામિની છે. મા સિદ્ધિદાત્રી નવદુર્ગાની પૂર્ણતા છે અને સર્વોચ્ચ ચક્રની અને ચેતનાની દેવી છે. તેમની કૃપાથી ભક્તોને સર્વ મનોરથોની સિદ્ધિ અને આધ્યાત્મિક પૂર્ણતા પ્રાપ્ત થાય છે.
માહાત્મ્ય અને પૌરાણિક કથા
દેવીપુરાણ અને માર્કેન્ડેય પુરાણ અનુસાર, જ્યારે બ્રહ્માંડની સર્જના થઈ, ત્યારે ભગવાન શિવએ મા સિદ્ધિદાત્રીની આરાધના કરીને તેમની કૃપાથી અર્ધનારીશ્વર સ્વરૂપ પ્રાપ્ત કર્યું. માતાજીની કૃપાથી જ શિવજીના શરીરનો અડધો ભાગ સ્ત્રી સ્વરૂપે પરિવર્તિત થયો અને તેઓ અર્ધનારીશ્વર કહેવાયા.
અષ્ટ સિદ્ધિઓ – અણિમા, મહિમા, ગરિમા, લઘિમા, પ્રાપ્તિ, પ્રાકામ્ય, ઈશિત્વ અને વશિત્વ – આ બધી સિદ્ધિઓ મા સિદ્ધિદાત્રીની કૃપાથી જ પ્રાપ્ત થાય છે. નવ નિધિઓ પણ માતાજીની કૃપાથી જ મળે છે.
એક અન્ય કથા અનુસાર, જ્યારે દેવતાઓ અને ઋષિ-મુનિઓએ કઠોર તપસ્યા કરીને વિવિધ સિદ્ધિઓ પ્રાપ્ત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો, ત્યારે માતાજીએ સિદ્ધિદાત્રી સ્વરૂપ ધારણ કરીને તેમને વરદાન આપ્યા. આ કારણે તેઓ “સિદ્ધિદાત્રી” કહેવાયા.
માર્કેન્ડેય ઋષિએ તેમની આરાધના કરીને અમરત્વ પ્રાપ્ત કર્યું. ભ્રગુ ઋષિએ તેમની કૃપાથી મહાવિદ્યાઓનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું. આ પ્રકારે અસંખ્ય ઋષિ-મુનિઓ અને સાધકોએ મા સિદ્ધિદાત્રીની કૃપાથી વિવિધ સિદ્ધિઓ અને સિદ્ધિઓ પ્રાપ્ત કરી.
સ્વરૂપ વર્ણન
મા સિદ્ધિદાત્રીનું સ્વરૂપ અત્યંત તેજસ્વી અને દિવ્ય છે. તેઓ ચતુર્ભુજાધારી છે અને કમળાસન (કમળ પુષ્પ) પર વિરાજે છે. તેમના ચાર હાથોમાં કમળ પુષ્પ, શંખ, ચક્ર (સુદર્શન) અને ગદા શોભે છે. કેટલાક વર્ણનોમાં તેમના હાથમાં કલશ, પુસ્તક અને જપમાળા પણ વર્ણવી છે.
માતાજીના વાળ લાંબા અને કાળા છે, જે વિવિધ આભૂષણોથી સજ્જ છે. તેમના માથા પર સુંદર મુકુટ અને કર્ણોમાં દિવ્ય કુંડળ શોભે છે. તેઓ પીત (પીળા) વસ્ત્રો ધારણ કરે છે અને સોનાના આભૂષણોથી સુશોભિત હોય છે.
કમળાસન તેમની પવિત્રતા અને આધ્યાત્મિક ઉન્નતિનું પ્રતીક છે. માતાજીનું સમગ્ર સ્વરૂપ સિદ્ધિ, સમૃદ્ધિ અને આધ્યાત્મિક પૂર્ણતાનું સાક્ષાત્ દર્શન છે.
રંગ અને પ્રતીકાત્મક મહત્વ
મા સિદ્ધિદાત્રીનો પ્રિય રંગ જાંબુડી (વાયોલેટ) છે. જાંબુડી રંગ આધ્યાત્મિકતા, દિવ્યતા, રહસ્યવાદ અને ઉચ્ચ ચેતનાનું પ્રતીક છે. આ રંગ સહસ્રાર ચક્રનો મુખ્ય રંગ છે, જે મસ્તકના શિરોભાગમાં સ્થિત છે અને સર્વોચ્ચ આધ્યાત્મિક જાગૃતિનું કેન્દ્ર છે.
જાંબુડી રંગ લાલ અને વાદળી રંગનું મિશ્રણ છે, જે ભૌતિક અને આધ્યાત્મિક જગતનું સંયોજન દર્શાવે છે. આ રંગ ઉચ્ચ વિચારશક્તિ, અંતર્જ્ઞાન અને દિવ્ય જ્ઞાનનું પ્રતીક પણ છે.
આ દિવસે ભક્તો જાંબુડી અથવા બેંગણી વસ્ત્રો પહેરે છે અને માતાજીને જાંબુડી ફૂલો, બેંગણી ફળો અને જાંબુડી રંગના મિષ્ટાન્નો અર્પણ કરે છે.
અષ્ટ સિદ્ધિઓ અને નવ નિધિઓ
મા સિદ્ધિદાત્રી આઠ મુખ્ય સિદ્ધિઓની સ્વામિની છે:
અષ્ટ સિદ્ધિઓ:
- અણિમા – પોતાનું શરીર અણુ જેટલું નાનકડું બનાવવાની શક્તિ
- મહિમા – પોતાનું શરીર અત્યંત વિશાળ બનાવવાની શક્તિ
- ગરિમા – પોતાનું વજન અત્યંત વધારવાની શક્તિ
- લઘિમા – પોતાનું શરીર પીછાની જેમ હલકું બનાવવાની શક્તિ
- પ્રાપ્તિ – કોઈપણ વસ્તુ કે સ્થાન સુધી તત્કાળ પહોંચવાની શક્તિ
- પ્રાકામ્ય – કોઈપણ ઇચ્છાને પૂર્ણ કરવાની શક્તિ
- ઈશિત્વ – પ્રકૃતિ પર નિયંત્રણ અને નિર્માણ શક્તિ
- વશિત્વ – તમામ જીવો અને વસ્તુઓ પર વશીકરણ શક્તિ
નવ નિધિઓ:
- મહાપદ્મ – અસીમિત સંપત્તિ
- પદ્મ – સોના-ચાંદીની સંપત્તિ
- શંખ – કોષાગાર અને ખજાનો
- મકર – આભૂષણ અને હીરા-જવાહરાત
- કચ્છપ – જમીન-જાગીર અને સ્થાવર મિલકત
- મુકુંદ – અનાજ અને કૃષિ સંપદા
- નીલ – બહુમૂલ્ય રત્નો
- વર્ચ – વાણિજ્ય અને વ્યાપારિક સફળતા
- ખર્વ – સોના-ચાંદીના સિક્કા અને નાણાં
પૂજા વિધિ
પૂર્વ તૈયારી :
- સવારે અભ્યંગ સ્નાન કરીને જાંબુડી અથવા બેંગણી વસ્ત્રો ધારણ કરો
- પૂજાસ્થળને જાંબુડી કપડાથી સજાવીને રંગબેરંગી ફૂલોથી સજાવો
- કલશ, દીવા અને અગરબત્તીઓની સુંદર વ્યવસ્થા કરો
- માતાજીનું ચિત્ર મધ્યમાં અને તેની આસપાસ આઠ દીવા પ્રગટાવો (અષ્ટ સિદ્ધિ માટે)
સિદ્ધિ યંત્ર અને મંડલ:
- સાદા કાગળ પર શ્રી યંત્ર અથવા અષ્ટકમળ મંડળ બનાવો
- આ યંત્રને કેસરથી રંગીને માતાજીની મૂર્તિ સમક્ષ મૂકો
- યંત્રની આઠ પાંખડીઓ પર અષ્ટ સિદ્ધિઓના નામ લખો
- મધ્યમાં “ॐ ह्रीं क्लीं सिद्धिदात्र्यै नमः” લખો
મુખ્ય પૂજન વિધિ:
- “ॐ गं गणपतये नमः” મંત્રથી વિઘ્ન નિવારણ કરો
- મા સિદ્ધિદાત્રીનું ધ્યાન કરીને ચોદશ લોકોમાંથી આવાહન કરો
- કેસર મિશ્રિત ચંદનનો તિલક કરીને અષ્ટગંધ લગાવો
- નવ પ્રકારના ફૂલો – ગુલાબ, કમળ, ચમેલી, મોગરો, ચંપા, મરિયા, જુઈ, ગેંદા, અને કર્ણેશન અર્પણ કરો
- નવ પ્રકારના ફળો અર્પણ કરો
સિદ્ધિ પ્રાપ્તિ હોમ:
- કુંડમાં અગ્નિ પ્રજ્વલિત કરીને મંત્રોચ્ચાર સાથે આહુતિઓ આપો
- ઘી, ગુડ, તિલ અને અક્ષતની આહુતિ આપો
- પોતાની કોઈ વિશેષ ઇચ્છા કે સિદ્ધિ પ્રાપ્તિની કામનાથી હોમ કરો
વિશેષ નૈવેદ્ય:
- નવ પ્રકારની મિઠાઈઓ – લાડુ, બર્ફી, હલવો, ખીર, રસગુલ્લા, ગુલાબજામુન, જલેબી, કચોરી, પૂરી
- મેવા અને શુષ્ક ફળો – બદામ, કાજુ, કિસમિસ, અંજીર, ખજૂર
- પંચામૃત અને ચરણામૃત
- કેસર મિશ્રિત દૂધ અને મધ
મંત્ર જાપ
મુખ્ય બીજ મંત્ર: “ॐ देवी सिद्धिदात्र्यै नमः”
શક્તિશાળી બીજ મંત્ર: “ॐ ह्रीं क्लीं सिद्धिदात्र्यै नमः”
ધ્યાન મંત્ર: “सिद्धगन्धर्वयक्षाद्यैः असुरैरमरैरपि।
सेव्यमाना सदा भूयात् सिद्धिदा सिद्धिदायिनी॥”
સ્તુતિ મંત્ર: “या देवी सर्वभूतेषु मा सिद्धिदात्री रूपेण संस्थिता।
नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः॥”
સિદ્ધિ પ્રાપ્તિ મંત્ર: “सिद्धिदाते महादेवी सिद्धिदात्री नमोस्तुते।
अष्टसिद्धि नवनिधि दे मोक्षं च प्रदेहि मे॥”
સર્વેચ્છા પૂર્તિ મંત્ર: “ॐ ऐं ह्रीं श्रीं सिद्धिदात्र्यै नमः
इच्छावान् लाभवान् स्यां सिद्धिदायिनी प्रसादतः॥”
મહા મંત્ર: “ॐ सिद्धिदायिन्यै नमो नित्यम्
सर्वसिद्धिप्रदायिन्यै नमो नमः॥”
ફળશ્રુતિ અને લાભ
આધ્યાત્મિક લાભ:
- અષ્ટ સિદ્ધિઓ અને દિવ્ય શક્તિઓ પ્રાપ્તિ
- કુંડલિની જાગૃતિ અને સહસ્રાર ચક્ર ખુલવા
- સમાધિ અને મોક્ષ માર્ગમાં ઝડપી પ્રગતિ
- દિવ્ય દૃષ્ટિ અને ત્રિકાલજ્ઞાન પ્રાપ્તિ
- ગુરુ કૃપા અને આધ્યાત્મિક પૂર્ણતા
ભૌતિક સિદ્ધિઓ:
- નવ નિધિઓ અને અસીમિત ધન સંપત્તિ પ્રાપ્તિ
- સર્વ પ્રકારની ઐશ્વર્ય અને સમૃદ્ધિ
- અકલ્પનીય સફળતા અને વૈભવ
- સરકારી તરફથી સન્માન અને પુરસ્કાર
- બિઝનેસ અને ઇન્વેસ્ટમેન્ટમાં અકલ્પનીય લાભ
બૌદ્ધિક અને માનસિક લાભ:
- અસાધારણ બુદ્ધિ અને વિવેક શક્તિ
- સર્જનાત્મકતા અને નવીન આવિષ્કારની ક્ષમતા
- સ્મૃતિશક્તિ અને એકાગ્રતામાં અકલ્પનીય વૃદ્ધિ
- અંતર્જ્ઞાન અને ભવિષ્ય જોવાની શક્તિ
- તમામ વિદ્યાઓમાં નિપુણતા અને માહિતી
સામાજિક અને વ્યાવસાયિક લાભ:
- સમાજમાં ઊંચો દરજ્જો અને અપાર પ્રભાવ
- રાજકારણ અને સત્તામાં ઊંચા પદ પ્રાપ્તિ
- કલા, સાહિત્ય અને સંસ્કૃતિમાં નામના અને યશ
- વૈજ્ઞાનિક સંશોધન અને શોધોમાં સફળતા
- શિક્ષણ અને અધ્યાત્મ ક્ષેત્રમાં ગુરુપદ પ્રાપ્તિ
વિશેષ શક્તિઓ:
- વશીકરણ અને મોહન શક્તિ
- રોગ નિવારણ અને હીલિંગ પાવર
- ભવિષ્યવાણી અને જ્યોતિષમાં નિપુણતા
- સ્વપ્ન અને મેડિટેશનમાં દિવ્ય અનુભવો
- દૂરના લોકો સાથે ટેલિપેથિક સંવાદ
લક્ષ્મી પ્રાપ્તિ: વિશેષ માન્યતા અનુસાર, જે ભક્ત મા સિદ્ધિદાત્રીની સાચ્ચી આરાધના કરે છે, તેના ઘરમાં લક્ષ્મીજીનો સ્થાયી વાસ થાય છે. માતાજી લક્ષ્મી સ્વરૂપાં પણ છે અને ધન-સંપત્તિની અક્ષય ધારા આપે છે.
વ્રત અને વિશેષ ઉપાસના
નવમીના દિવસે નવરાત્રીની સમાપ્તિ થાય છે, તેથી આ દિવસે વિશેષ મહત્વ છે. ભક્તો આખો દિવસ ઉપવાસ રાખીને સાંજે પારણું કરે છે. આ દિવસે ખાસ કરીને કન્યા પૂજન અને હવન કરવામાં આવે છે.
દશમીની તૈયારી: નવમીની સાંજથી જ દશેરા (વિજયાદશમી) ની તૈયારી શરૂ થઈ જાય છે. આ દિવસે ભક્તો પોતાની સિદ્ધિ અને સફળતાની કામનાઓ માતાજી સમક્ષ રજૂ કરે છે.
મંત્ર જાપ: આ દિવસે ખાસ કરીને 108, 1008 કે 11,000 વખત બીજ મંત્રનો જાપ કરવામાં આવે છે. કેટલાક ભક્તો આખી રાત જાગરણ કરીને મંત્ર જાપ કરે છે.
દાન અને સેવા: આ દિવસે ગરીબોને મિઠાઈ, કપડા અને દક્ષિણા આપવામાં આવે છે. મંદિરોમાં ભંડારા અને અન્નદાન કરવામાં આવે છે.
સિદ્ધિદાત્રી મહાનવમી અનુષ્ઠાન
આ દિવસે વિશેષ અનુષ્ઠાન કરવામાં આવે છે:
સિદ્ધિ કામનાનો સંકલ્પ: ભક્તો પોતાની કોઈ વિશેષ ઇચ્છા અથવા સિદ્ધિ પ્રાપ્તિનો સંકલ્પ લઈને માતાજીની આરાધના કરે છે. આ સંકલ્પ એક વર્ષ સુધી માન્ય રહે છે.
નવરાત્રીની સમાપ્તિ: આ દિવસે નવરાત્રીના નવ દિવસોના ઉપવાસ અને વ્રતોની સમાપ્તિ થાય છે. ભક્તો માતાજીનો આભાર માનીને આશીર્વાદ લે છે.
પૂર્ણાહુતિ: જેમણે હવન અને જાપ શરૂ કર્યા હતા, તેઓ આ દિવસે પૂર્ણાહુતિ કરે છે.
સિદ્ધિદાત્રી આરતી
સરળ આરતી: *”जय सिद्धिदात्री माता जय सिद्धिदात्री माता।
अष्ट सिद्धि नव निधि दातार जय जय हे जगमाता॥
कमल आसन पर विराजे शोभित चार भुजा।
अभय मुद्रा वरदायिनी जय अम्बे जगजनता॥”*
વિજયાદશમીની તૈયારી
નવમીના દિવસથી જ વિજયાદશમીની તૈયારી શરૂ થઈ જાય છે. માતાજીની કૃપાથી મળેલ આશીર્વાદને આગામી વર્ષ માટે સાચવવાનો સંકલ્પ લેવામાં આવે છે.
સમાપન
મા સિદ્ધિદાત્રી એ સર્વ સિદ્ધિઓ અને નિધિઓની સ્વામિની છે. તેમની આરાધનાથી ભક્તોને આધ્યાત્મિક અને ભૌતિક બંને પ્રકારની સિદ્ધિઓ પ્રાપ્ત થાય છે. તેઓ નવદુર્ગાની પૂર્ણતા છે અને ભક્તોને જીવનમાં સર્વાંગીણ સફળતા અને સંપૂર્ણતા આપે છે.
જે ભક્ત સાચા હૃદયથી અને અટૂટ શ્રદ્ધાથી મા સિદ્ધિદાત્રીની આરાધના કરે છે, તેને માતાજી અષ્ટ સિદ્ધિ, નવ નિધિ અને અકલ્પનીય સફળતાનું વરદાન આપે છે. તેમની કૃપાથી ભક્તનું જીવન સિદ્ધિમય અને આધ્યાત્મિક પૂર્ણતાથી ભરપૂર બને છે.
નવરાત્રીની આ અંતિમ દેવીની આરાધનાથી બધી આશાઓ અને કામનાઓની પૂર્ણતા થાય છે અને જીવનમાં દિવ્ય કૃપાનો અનુભવ થાય છે.
જય મા સિદ્ધિદાત્રી! તેમની સિદ્ધિ અને કૃપા અનંત છે!
“सिद्धिदात्री माता की जय हो! सर्वसिद्धि दायिनी की जय हो!”
“नवदुर्गा माता की जय हो! नवरात्रि महामाया की जय हो!”
નવરાત્રીમાં , નવદુર્ગાનાં નવ સ્વરૂપો વિશે અહીં પ્રસ્તુત દરેક આર્ટિકલ્સ માત્ર અલગ-અલગ એકત્ર કરવામાં આવેલ માહિતીઓનું સંકલન માત્ર છે. ધર્મ દરેકની આસ્થાનો વિષય છે. અહીં આપવામાં આવેલી જાણકારીને અનુસરતા પહેલા ધર્મ કે શાસ્ત્ર આધારિત જ્ઞાન ધરાવનારા વિદ્ધાનોની સલાહ લેવી.
આ બ્લોગ સંપૂર્ણ રીતે જાહેરાત-મુક્ત છે — કોઈ બેનર નથી, કોઈ પોપ-અપ્સ નથી.
તમને વિનંતી છે: www.maujvani.com જે આજે એક છોડ છે, એને આર્થિક સહાય આપી સિંચન કરશો તો એ ચોક્કસ મોટા વૃક્ષનું સ્વરૂપ લેશે.🌳
🙏 આભાર
તમારો સહયોગ — નિયમિત મળનારો સહયોગ , નાનો હોય કે મોટો — મોજવાણી માટે ખૂબ મહત્વનો છે.
દરેક ટીપું મહત્ત્વનું ગણાશે અને ગણતરીમાં લેવાશે.
